سایت خانه مطبوعات استان آذربایجان غربی

مواضعی که از سوی کنشگران سیاسی در قبال سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا اتخاذ شده و یا خواهد شد عبارتند از: مشارکت سیاسی، عدم مشارکت و موضع خنثی و بالاتر از آن، تحریم.

در فرآیند شکل گیری دو موضع اخیر، نباید نقش چهار حلقه از زنجیره شایعه، شبهه، ابهام و تلقین را از نظر دور داشت:

شایعه: همه جوامع اعم از شرقی، غربی و یا به عبارات شتی؛ سنتی، مدرن، پیشرفته، در حال پیشرفت، عقب مانده یا عقب نگهداشته شده و یا شمال و جنوب و در کل جهان اول و دوم و سوم، به صورت قهری بستر وقوع حوادث و رویدادهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی می باشند. از این منظر جامعه ای بر جامعه دیگر رجحان ندارد و همه جوامع در شرایط یکسانی ارزیابی می شوند.

اما جوامع نه از جنبه تشابه که بیشتر از جنبه تمایز از همدیگر بازشناسی می شوند؛ از جمله نقطه تمایز جامعه ای از دیگر جوامع عبارتست از نوع واکنشی که کنشگران آن در برابر انواع حوادث و رویدادها از خود نشان می دهند. نوع واکنش ها در برابر رخدادها، در طیف هایی از قبیل؛ بی تفاوتی، کم تفاوتی، تسلیم، مقاومت، انکار، توجیه، فرافکنی، انتشار، مبالغه، تقلیل، همراهی و یا دخل و تصرف و یا ...قابل بررسی است:

شایعه و یا پراکندن مسموعات و شنیده ها پدیده ای است که فردی به محض شنیدن خبری بدون بررسی میزان صحت و سقم آن، خبر را به فرد یا افراد دیگر منتقل می کند. به طور معمول شایعات در جوامعی نقش سهمگین و شکننده ای بازی می کتد که روح تحقیق در آن ضعیف بوده و گوش انسان ها بیشتر از هوش آنها فعال است و بین گوش و چزبان بیشتر از گوش و خرد رابطه وجود دارد.

پذیرش شایعه اولین گام ویرانگر در مسیر مشارکت است؛ شایعاتی که در حوزه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و امنیتی عنوان و با جامعه پذیری بالایی مواجه می شود.

شبهه: از جمله آثار پذیرش شایعه، بروز شبهه نسبت به حقانیت، مشروعیت و مقبولیت و کارآمدی سیستم سیاسی است. شبهه خوری، نتیجه طبیعی شایعه پذیری است. وقتی فرد یا جامعه ای از خود می پرسد‌؛ چرا و چگونه با وجود این همه فساد، تبعیض، حامی پروری، اختلاس، رانت، بورس، تورم، گرانی، بالا و پایین شدن قیمت ارز و بدنبال آن کاهش ارزش پول ملی، مهاجرت نخبگان، قاچاق، طلاق، حاشیه نشینی و دیگر آسیب ها و ناهنجاریهای مختلف عزم خود را برای حضور در پای صندوق آراء جزم کند؟ یعنی شایعات کارگر افتاده است.

این پرسش ها در تضعیف اراده فرد و جامعه در مسیر اتخاذ تصمیم جدی برای کنش سیاسی، نقش تعیین کننده ای داشته و ممکن است گام های او را سست نماید.

ابهام آفرینی: ابهام آفرینی مرحله بعد از شبهه افکنی است. حصول شک و تردید در ترتیب کنش سیاسی، عرصه انتخاب را برای کنشگر، تیره و تار و مات کرده و تصویر مبهمی از آینده فراروی کنشگر ترسیم می نماید به گونه ای که‌ اقدام بعدی به منزله رها کردن تیر در تاریکی است.

سه مرحله پذیرش شایعه، بروز و ظهور تردید در فرد و جامعه و در گام‌ سوم ابهامات و ترسیم فضای تیره، اسباب تلقین را فراهم می کند.

تلقین: تلقین پیامد تاثیر سه عنصر شایعه، شبهه و ابهام است که فرد و جامعه را به سمت بلاعملی و با کنش منفی وا می دارد.

اخبار بی اساس در شایعه پیمایی جامعه، و در یک فرایند تدریجی جای پایی برای خود باز می کند و در پرتو عدم واکسینه بودن افکار عمومی، ویروس شایعه، سریعا گسترش و از منظر اپیدمیولوژیک فراگیر عمل می نماید؛ بدون اینکه آنتی بادی فردی و اجتماعی لازم برای پیشگیری از ان تولید شود.

در مرحله شبهه در مسیر اعمال اراده کنشگر اعم از فرد یا جامعه به عنوان میزبان شایعه، ترمز و بازدارنده ای ایجاد می شود و این سوال تولید می شود که با وجود این شایعات به کدام کنش دست بزند، مشارکت یا عدم مشارکت را برگزیند؟ ولی هنوز بین شرکت و عدم شرکت در نوسان است.

در مرحله ابهام آفرینی، آن اندک تردید نیز جای خود را به ابهام می دهد و دیگر فضای انتخاب، مات و کدر شده و حتی امکان تفکر برای انتخاب یکی از طرفین موضوع نیز از بین می رود و اندک دید بیننده نیز از بین می رود.

در مرحله تلقین است که فرد و یا جامعه در برابر شایعات، شبهات و ابهامات، بیرق تسلیم را بالا برده و تصمیم بر عدم مشارکت سیاسی و یا تحریم می گیرد.

در مورد تطبیق مراحل چهار گانه در مورد مشارکت سیاسی جامعه ایران در عرصه انتخابات ریاست جمهوری اسلامی و انتخابات شورای شهر و روستا این دوره می توان گفت: شایعه، ویژه جامعه ما نیست، اما سرعت اشاعه آن در جامعه ما غیر متعارف و بعضا شایعات با واقعیات برابر گرفته می شود. صرف نظر از شایعات باید اذعان نمود که جامعه ما دارای مسائل و مشکلات جدی است که حتی اگر به سطح شایعه هم نرسد و نمود هم پیدا نکند بدلیل بودنشان باید مورد تدبیر قرار گیرند.

شبهات موجود در جامعه ایران صرفا بدلیل شایعه بودن پاره ای از مسائل و مشکلات نیست، بلکه ناشی از فقدان شفافیت است. ابهامات حاصل نیز یا ناشی از عدم تبیین کافی عملکردهاست و یا از عدم پاسخگویی و مسئولیت پذیری و ترسیم دقیق وضع موجود و وضع مطلوب و آسیب شناسی به هنگام عملکرد سیستم است.

از کاستی هایی که پیشتر مورد اشاره قرار گرفت، بیگانگان و رسانه های غربی استفاده کرده و بعنوان بستری برای تلقینات ناکارآمدی سیستم استفاده می کنند که صد البته رسانه های ما می توانند از درجات تاثیر آن کم بکنند‌ و پدافند رسانه ای را کار بیندازند.

۱. آیا جز مشارکت راهی دیگر وجود دارد، چرا که تحریم راه خارج نشینان و کسانی است که مدتهاست صفوف خود را از ملت مظلوم و فداکار ایران جدا کرده اند؟!

۲. دلیل این همه حساسیت رسانه های بیگانه نسبت به انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران ک دعوت آنها برای تحریم چیست؟

۳. اگر مشارکت حداکثری تاثیری نداشته و ندارد چرا رسانه های خارجی بر طبل تحریم و یا بر بی تفاوتی و یا به مشارکت حداقلی متمرکز شده اند؟

۵. چگونه رسانه ها می توانند فرآیند حرکت یک جامعه از شایعات به سمت تلقین را کند و یا حلقات اتصال آن را قطع بکنند؟

۷. کدام کشور و یا رسانه بیگانه تاکنون، نسبت به ایران و منافع آن، سابقه تاریخی قابل دفاعی داشته و امروز نیز از همین موضع نسبت به مسائل سیاسی و... داخلی ایران ورود کرده است؟