در سال ۱۹۸۰ بود که دنیا وارد عصر تکنولوژی های ارتباطی شد، ایران اسلامی نیز از سال ۱۳۷۲ با ورود اینترنت در این عرصه ورود پیدا کرد، امروزه نیز شبکه های اجتماعی با سرمایه گذاری عظیم نبض این عرصه را در اختیار گرفتند و حالا دیگر، فضای مجازی به همان معنایی که مردم در زندگی های خود با آن سر و کار دارند و همانگونه که مردم خود را ناگزیر از آن می بینند، وجود خود را محکم تثبیت کرده است.

بعبارتی دیگر مجال برای بحث بر سر بودن یا نبودن فضای مجازی نیست؛ چه بخواهیم چه نخواهیم هست و وجود دارد؛ آنچه باید باشد مجهز شدن کاربران به مجموعه ای از دانش ها و مهارت های قابل یادگیری است که از آنها در برابر دنیای پر ازدحام و پر شتاب فضای مجازی مصون نگه دارد در عبارتی قابل فهم مجموعه همین مهارت ها در مواجه به فضای مجازی و دنیای پیشرفته ارتباطات امروزی را سواد رسانه ای می گویند.

واقعیت انکار ناپذیر فضای مجازی وقت گیر بودن و وابستگی به این فضا است، هر کاربر روزانه در معرض هزاران، فیلم، تصویر، نوشته، تحلیل، نظرات به اصطلاح کارشناسی در عرصه های متعدد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، حتی پزشکی، تفریحی و سرگرم کننده قرار می گیرد.

عبوری حتی محدود در این دنیای شلوغ فضای مجازی حتی اگر بصورت گذرا باشد که لاجرم هم گذرا است چرا که هیچ کاربری نمی تواند تمام این موارد را با دقت از نظر بگذراند از منظر های مختلفی می تواند آسیب رسان باشد از جهتی لزوماً آنچه که در این عرصه ها در قالب های مختلف منتشر می شود نمی توانند صحیح باشند و با توجه به سهم خواهی که کاربران در به اصطلاح تولید محتوا در این عرصه دارند گاه صرفاً می تواند آنچه در معرض دید فرد استفاده کننده از فضای مجازی قرار می گیرد در حد یک نظر شخصی باشد و قابل تعمیم نیست.

دیگر اینکه نگاهی گذرا به این حجم وسیع از داده ها (فارغ از صحیح یا غلط بودن) سیری کاذب در فرد ایجاد می کند و این تصور که او به همه موارد پیرامون آگاهی پیدا کرده و نیازی به مطالعه و تحقیق بیشتر ندارد و همین ها او را بس یکی دیگر از آسیب های این عرصه است.

بعبارتی دیگر، زمانیکه هر کاربری با در اختیارداشتن تنها یک گوشی هوشمند خود را صاحب این حق می بیند که ایده پردازی کند، تصویر و ویدیو منتشر کند هم می تواند مفید باشد هم می تواند مخرب باشد، بنابراین رسیدن به یک تعادل در این میانه هر چند کاری سخت ولی امکان پذیر است که در مجموع راهکار آن ارتقای سواد رسانه ای مردم و کاربران است.

لزوماً آنچه که در فضای مجازی منتشر می شود، نمی تواند واقعیت داشته باشد و سواد رسانه ای یعنی دسترسی به یک توان قوی در عرصه تجزیه و تحلیل برای حرکت در محیط رسانه ای پیچیده امروز است.

افراد با سواد رسانه ای علاوه بر این می توانند در کنار تجزیه و تحلیلی درستی که بر داده های عرضه شده بر خود دارند می توانند با جمعبندی و تشخیص درست از نادرست یک مصرف کننده صرف در این عرصه نباشند و با درایتی به پشتوانه سواد رسانه ای خود تولید کننده محتوا باشند.

حالا دیگر زمان اینکه ارتباطات چهره به چهره میان فردی، خانواده و گروه های دوستان و آشنایان در حلقه هایی محدود انتقال دهنده فرهنگ و ارزش ها وباورها و عقاید بودند گذشته است و دنیای پیچیده رسانه ها و بخصوص با مدد گرفتن از شبکه های اجتماعی مجازی تعیین کننده هستند.

رسانه‌ها می توانند تصور و نگاه و قالب افکارعمومی را شکل دهند اما به همان نسبت سواد رسانه ای کمک می کند مردم از جامعه و واقعیت آن درک منطقی تری داشته باشند که بخصوص با گسترش فضای مجازی ضرورت مهارت سواد رسانه ای کاربران بیش از پیش حس می شود.

افراد با سواد رسانه ای یاد می گیرند چگونه یک متن رسانه‌ای را تجزیه و تحلیل کنند، پیام نهفته در یک محتوای رسانه‌ای را مورد نقد و پرسش قرار دهند همچنین یاد می گیرند چگونه پرسشگری و تفکر انتقادی داشته باشند.

بنا بر گفته کارشناسان و دانش آموختگان عرصه علوم ارتباطات؛ ارتقای آگاهی نسبت به رژیم مصرف رسانه‌ای و یا به عبارت بهتر تعیین میزان و نحوه مصرف غذای رسانه‌ای از منابع رسانه‌ای گوناگون که در یک کلام همان محتوای رسانه‌ها است یکی از فواید داشتن سواد رسانه ای است و بعبارتی افراد نسبت به اهمیت مدیریت رژیم رسانه‌ای خود (همانند رژیم غذایی) باید آگاه و حساس شوند یعنی بتوانند تصمیم بگیرند که چه مقدار از وقت خود را صرف توجه به انواع رسانه‌ها کنند.

در مجموع؛ ایجاد فضایی سالم و با امنیت بالا برای استفاده از فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی، نیازمند سواد رسانه ای است که در واقع همین سواد رسانه ای مهارتی ضروری در دنیای امروز به شمار می شود.

بروجرد - ایرنا

انتهای پیام*/